Zadrzechnia fioletowa (Xylocopa violacea), nazywana potocznie „czarną pszczołą”, to jeden z najbardziej niezwykłych owadów występujących w Polsce. Choć wyglądem przypomina trzmiela, w rzeczywistości jest samotnicą i krewną znanych nam pszczół miodnych. Jej rzadkość, imponujące rozmiary oraz charakterystyczne, fioletowe skrzydła sprawiają, że od wieków wzbudza ciekawość i podziw.
Czarna pszczoła do niedawna była uznawana w naszym kraju za owada wymarłego. Zadrzechnia lubi ciepło, a surowe zimy nie sprzyjały jej przetrwaniu. Ważnym czynnikiem ograniczającym jej występowanie jest utrata siedlisk. Chodzi o wycinanie starych drzew i ograniczanie terenów zielonych. Zmniejszająca się liczba kwitnących roślin, będących źródłem pokarmu, także wpływa negatywnie na ten gatunek.
Zadrzechnia jest dużym owadem większym od trzmiela. W locie jest bardzo szybka i zwinna, czym bardziej przypomina szerszenia niż powolnego i ociężałego trzmiela. Jest ciężka, więc gdy usiądzie na kwiatach uginają się one pod jej ciężarem.
W ostatnich latach, wraz z ocieplaniem się klimatu, owad ten zaczyna być coraz częściej obserwowany na południu Polski: w Małopolsce, na Dolnym Śląsku i na Podkarpaciu. Można go zaobserwować także na Lubelszczyźnie w okolicach Wisły.
Zadrzechnia fioletowa preferuje ciepłe, słoneczne i suche stanowiska, często w pobliżu ludzkich siedlisk. Szczególnie upodobała sobie stare, spróchniałe drzewa, w których może drążyć gniazda. Sprzyjają jej okolice z ogrodami i sadami, oraz tereny nadrzeczne i przydrożne.
Zadrzechnia fioletowa jest jednym z największych owadów zapylających w Europie. Długość ciała tego owada wynosi 2,5–3 cm, a barwa jest całkowicie czarna. Gatunek ten ma metalicznie fioletowe skrzydła, które połyskują w słońcu. Owad jest masywny, przypominający dużego trzmiela. Jednak w locie pszczoła ta porusza się zwinnie i szybko jak szerszeń. Jej majestatyczny wygląd sprawia, że łatwo ją dostrzec i trudno pomylić z innym owadem.
Zadrzechnia jest rzadko spotykanym owadem. Ubywa terenów gdzie może się ona rozmnażać. Wycinane są stare spróchniałe drzewa, ubywa dzikich siedlisk oraz kwiatów w terenach naturalnych. Zdjęcie tej zadrzechni zrobiono w ogródkach działkowych ROD w Puławach nieopodal brzegu Wisły.
Pszczoła ta jest samotnicą, więc nie tworzy kolonii jak pszczoła miodna, lecz każda samica buduje swoje własne gniazdo. Gniazda drąży w drewnie, najczęściej w próchniejących pniach lub belkach.
Mimo imponującego wyglądu jest łagodna i nieagresywna wobec człowieka. Należy do doskonałych zapylaczy, ponieważ odwiedza wiele gatunków roślin, także tych uprawnych. Jej lot jest głośny i przypomina brzęczenie trzmiela, co często budzi niepokój u osób, które spotkają ją po raz pierwszy.
Zadrzechnia fioletowa, zwana czarną pszczołą, to owad rzadki, piękny i niezwykle pożyteczny. Choć jeszcze do niedawna była w Polsce prawdziwą rzadkością, dziś coraz częściej można ją spotkać w naszych ogrodach i parkach. Warto ją chronić, dbając o różnorodność roślin i pozostawiając w krajobrazie miejsca, w których może zakładać swoje gniazda. Jej obecność świadczy o bogactwie przyrody i różnorodności biologicznej danego regionu.
