Jak wielkie znaczenie w życiu pszczół odgrywa woda? Te pożyteczne owady potrzebują jej nie w mniejszym stopniu niż nektaru i pyłku kwiatowego. Wyjaśniamy gdzie jej szukają, jak ją przynoszą do ula, oraz co z nią robią.
Zanim jeszcze zaczną kwitnąć pierwsze miododajne rośliny w pasiece zaczyna się intensywny ruch. W cieplejsze dni marca można zaobserwować, jak pszczoły wylatują z ula i ruszają w teren na poszukiwania. Jednak to, co im jest najbardziej potrzebne, to wcale nie nektar. W ulu zwykle wciąż jest dość zapasu pokarmu (miodu lub syropu cukrowego). Brakuje natomiast wody. To właśnie ją robotnice przynoszą w dużych ilościach do ula. Dzięki niej zrobią specjalną papkę z miodu i pierzgi, aby wykarmić młode larwy.
Wiosennym źródłem wody dla pszczół robotnic są nie tylko strumyki i oczka wodne. Jest nią woda z roztopów zbierająca się w kałużach, a także błotniste zagłębienia terenu, czy zwyczajnie wilgotna gleba. Często obserwuje się, jak owady zbierają się, np. na miskach z wodą wystawioną w ogrodzie dla domowych pupili, czy też ptaków. Pszczoły są w stanie szybko ją wykryć i masowo odwiedzać takie miejsce, aby zebrać jej dostatecznie dużo.
Robotnice wyciągają swoje języczki i spijają wilgoć, gromadząc krople w specjalnym miejscu w swoim ciele. Jest to tzw. wole. To rodzaj zbiorniczka na początku układu pokarmowego, do którego zwykle trafia nektar z kwiatów.
Ponieważ pszczoły mają niewielkie rozmiary narażone są na szybkie wychłodzenie ciała. To może doprowadzić do ich śmierci. Dlatego owady najchętniej wybierają miejsca, gdzie woda już się ogrzała, np. na ciemnej glebie, która skupia promienie słońca. Napełniwszy wole robotnice zanoszą ją do ula, ale wcale nie wlewają jej do komórek w plastrach, tak jak robią to z nektarem. Dlaczego?
Pszczoła robotnica pobiera wodę z kropli rosy. Spija ją języczkiem, a następnie przenosi w swoim ciele (w wolu) do ula.
Woda w pszczelim plastrze nie może być przechowywana. Szybko by wyparowała, gdyż owady podnoszą temperaturę w swoim gnieździe, aby wychować wrażliwe na zimno larwy. W plastrach nieogrzewanych woda psułaby się. Zatem typowy pszczeli magazyn z wosku nadaje się wyłącznie dla nektaru, miodu i pyłku. Wodę natomiast pszczoły przechowują… w swoich ciałach.
Przez kilka dni mogą trzymać ją w swoim wolu, tak jak w kanistrze. W miarę potrzeb rodziny robotnice-kanistry oddają ją innym pszczołom. Tak następuje dystrybucja tej cennej substancji z „żywych zbiorników”. Owady, pełniące rolę magazynu z wodą, nie mogą w tym czasie jeść. W tym okresie są na swoistej diecie. Zużywają wcześniej zgromadzone zapas energii, przechowywane w tzw. ciele tłuszczowym. Spalają kalorie ze swojego ciała, do czasu aż pozbędą się całej przechowywanej w sobie wody.
Karmienie młodych larw papką z wody, miodu i pierzgi to nie jedyny cel zbierania wilgoci przez pszczoły. Woda w życiu pszczół ma także inny, ważny aspekt. Wilgoć w ulu potrzebna jest również, aby regulować temperaturę wewnątrz, a tym samym zapewnić optymalne warunki do życia owadów. Odparowywana woda obniża temperaturę w gnieździe i działa jak klimatyzator. Jest to szczególnie ważne, gdy nadchodzą gorące letnie dni. Wtedy jednak do dyspozycji owadów jest dużo wody zawartej w nektarze kwiatów. W trakcie produkcji miodu pszczoły odparowują jej nadmiar z nektaru, a ta schładza ul.
Na razie jednak w pasiece nieśmiało zaczyna się wiosna. Nektar w dużych ilościach nie jest jeszcze dostępny dla zbieraczek. Dlatego muszą szukać źródła wody w terenie, i znalazłszy ją znosić pracowicie do uli. Tak dzieje się teraz, na przełomie marca i kwietnia. Brzęczenie ich skrzydeł słychać w całej okolicy, a to zapowiedź kolejnego intensywnego sezonu w pasiece.
